Heksenbrouwsels

Als je, net als ik, uit het tijdperk van Paulus de Boskabouter komt, dan herinnert je je nog de heksenbrouwseltjes die Eucalypta bereidde: een soep van bosbessen, stinkzwammen, knoflook, paddentongen en vissenogen. Dat leek verschrikkelijk giftig, maar er zat natuurlijk niets schadelijks in. Gelukkig maar, want anders zou je onschuldige kindjes nog op ideeën brengen. Maar wanneer is iets dan wel giftig? Gif is volgens het woordenboek een stof die in een kleine dosis de levensfunctie ernstig verstoort. Als je bijvoorbeeld een paar druppels sap van de Monnikskap inneemt kan dat al dodelijk zijn. Maar door een homeopathische bereiding wordt diezelfde Monnikskap in ultraverdunning juist heilzaam. “De dosis bepaalt of iets giftig is”, zei Paracelsus al. Er zijn ook gifstoffen die niet meteen een dodelijke werking hebben, maar ons langzaam vergiftigen en ziek maken. Veel van de hedendaagse ziekten zoals diabetes, hart-en vaatziekten, gewrichtsklachten, chronische ontstekingen en kanker worden in verband gebracht met ons voedingspatroon. Door de toevoeging van allerlei , overwegend chemische, stoffen aan onze voeding, ben ik geneigd om onze hedendaagse voeding te vergelijken met Eucalypta’s heksenbrouwsels, alleen dan een stuk minder onschuldig.  Deze toevoegingen, of E-nummers,  zijn weliswaar individueel getest en veilig bevonden, maar wat doen al die stoffen bij elkaar en hoe weet je hoeveel je van iets binnenkrijgt?

Met die vraag houdt de wetenschap zich steeds meer bezig. Diverse onderzoeken laten zien dat een giftige stof in een kleine dosis schadelijker kan zijn dan dezelfde stof in een grotere dosis. Dit principe wordt “hormese”genoemd en houdt in dat stoffen in lage doses een stimulerend effect hebben, terwijl diezelfde stoffen in hoge doses een remmend effect hebben. Een voorbeeld: in een onderzoek door de Universiteit van Gent in 2010 bleek bij jongens met een cadmiumconcentratie in het bloed onder het gemiddelde, het effect op de totale testosteronconcentratie 5x krachtiger te zijn dan bij jongens met een hogere cadmiumconcentratie!

Ook heeft men ontdekt dat chemische stoffen in ‘veilige’ dosis in combinatie met andere stoffen wel schadelijk worden. In een dierenstudie ¹) bleek een eenmalige dosis van kwik te leiden tot 1% sterfte, maar dezelfde dosis in combinatie met lood had 100% sterfte onder de dieren tot gevolg¹).

We weten dus eigenlijk niet zeker wat chemische stoffen in ons milieu en voeding met ons lichaam doen. De conclusie van de onderzoekers was dan ook dat onze chemische testprotocollen fundamenteel dienen te veranderen om onze voedselveiligheid te kunnen garanderen. Paracelsus had gelijk: “de dosis bepaalt of iets gif is”. Daar zou ik aan toe willen voegen…”en de combinatie met andere stoffen. Voorlopig houd ik me liever bij heksenbrouwsels van natuurlijke oorsprong!

¹) J Toxicol Environ Health. 1978 Sep-Nov;4(5-6):763-76.

Combined effects in toxicology–a rapid systematic testing procedure: cadmium, mercury, and lead.

Schubert J, Riley EJ, Tyler SA.